Regeren is vooruitzien. Beleid maken op basis van beschikbare data, variabelen en rekenmodellen. Dat geeft een prognose als fundament voor een plan. Wordt dit verzuimd, dan rest niets anders dan te re-a-geren, achter de feiten aan lopend. In verkiezingstijd is het mogelijk om met het electoraat achterom te kijken. Wat is bereikt en waar moet worden bijgestuurd. Welk onderwerp is geschikt als speerpunt voor de komende verkiezingen. Opmerkelijk genoeg is de gezondheidszorg voor geen enkele partij hoofdzaak in de campagne van 2023, ondanks het recente, ontwrichtende maatschappij-infarct. Geen evaluatie, geen onderzoek, geen inhoudelijk debat en Minister Kuipers is in geen velden of wegen te bekennen. De media voelen geen urgentie en reutelen dagelijks het coalitiedeuntje van wie met wie en of Omtzigt nou wel of niet naar het torentje gaat. Onderwijl komt het volledig vastgedraaide zorgstelsel nauwelijks aan bod.
De meeste input voor het beleidsplan in de zorg komt van het CBS. Bevolkingsopbouw, demografische veranderingen, in detail. Tot 2010 gingen gemiddeld 10.000 mensen per maand met pensioen. Dat aantal ligt nu boven de 18.000 en het stijgt nog 12 jaar door. De populatie ouderen groeit in 30 jaar tijd, van 2 miljoen naar >4 miljoen. Het CBS presenteert ook informatie over zorgkosten: >60% van het totale budget gaat op aan de laatste 3 levensjaren. Een explosieve vraag naar zorg staat voor de poort. Dat is al 75 jaar bekend.
Om het zorgaanbod op niveau te houden, zouden in de afgelopen 50 jaar ziekenhuizen en verpleeghuizen zijn gebouwd, voldoende medische opleidingsplaatsen gerealiseerd en een ragfijn thuiszorgnetwerk ingericht. Vanzelfsprekend in een systeem dat flexibel is en kan opschalen in geval van calamiteiten. De realiteit is weerbarstig. De mantra van VWS is bezuinigen en kosten besparen. Op het woord zorgvraag lijkt wel een vloek te liggen. Vanwege jarenlange draconische bezuinigingen zijn ziekenhuizen gesloten, bedden gereduceerd en moest geknokt worden om de schaarse opleidingsplaatsen.
Als de ziekenhuizen worden overspoeld met viruspatiënten, blijkt dat wij beschikken over niet meer dan 1.100 IC-bedden. Opschalen is nauwelijks mogelijk want er is geen plan en onvoldoende gekwalificeerd personeel. Wat er niet bij wordt verteld dat meer dan 800 gekwalificeerde krachten zijn wegbezuinigd in de laatste 10 jaar. De laagste IC-bed dichtheid van de westerse wereld. In Nederland! Van enige schaamte is geen sprake want het kwaliteitsniveau van onze IC’s ligt veel hoger dan in de omringende landen, zo wordt beweerd. Zou het beleid van de Duitse regering vertaalt worden naar Nederland dan konden wij over 5.500 operationele IC-bedden beschikken. Want wie regeert weet: kwantiteit is ook een kwaliteit. Over kwalitatief tegenvallende behandelresultaten in Duitsland is niets vernomen.
Van de jaren ´90 tot aan Hugo de Jonge heeft iedere minister van volksgezondheid te pas en te onpas geroepen dat wij het beste zorgsysteem van de wereld hebben. In de denkvernauwing van kostenkramp moet het de nationale beleidsmakers zijn ontgaan, dat geen enkel land onze strategie heeft gekopieerd. Daar hebben zij hele goede redenen voor gehad en dat weten wij nu ook! Zij zullen gezien hebben dat vergeten was om de capaciteit op de vraag af te stemmen plus het ontbreken van een plan om op te schalen. Mocht de verwachting zijn dat er geleerd is van de coronatijd, dan heb je het mis, want de door de coalitie afgesproken bezuinigingen zijn gewoon doorgezet. Reductie van bedden, ook op de IC. Steunend op de beruchte quote van Diederik Gommers: “niets is zo saai en duur als een leeg IC-bed”.
Gedesillusioneerd keren 155.000 medewerkers, de zorg vorig jaar de rug toe. Geld bleek dus toch niet het smeermiddel. Wat hebben we staan klappen voor de zorg en daarna massaal op de bres voor een bonus plus flinke salarisverhoging. Argeloos, want nu worden we getrakteerd op een hogere zorgpremie. De belangrijkste oorzaak van de gestegen kosten…salarissen! Want die salarissen, die betalen wij met z’n allen. Wellicht waren we dat even kwijt in de emotie van toen, net als dat ons zorgpersoneel, internationaal gezien, bij de best beloonden hoort.
De slappe politieke praatjes over “werken in de zorg aantrekkelijker maken” tonen dat het contact met de werkvloer verloren is gegaan. Wie wil er nou werken in een onderbezet systeem dat volledig overlopen wordt? Je zal dagelijks moeten dealen met gefrustreerde patiënten, die fors hebben betaald maar heel lang op hun beurt moeten wachten. Vervolgens ploeg je door de administratieve rompslomp van wantrouwige verzekeraars, die erop toezien dat prestatieafspraken niet worden overschreden.
Nu had het rode deel van links georiënteerd Nederland de oplossing voor gebrek aan personeel: migratie. De zorg als importproduct, jawel, migranten gaan later onze ouderen verplegen. Woorden werden niet vertaald naar plannen. Uit de cijfers van het CBS blijkt dat er niets van terecht is gekomen. In 15 jaar tijd in het aantal mensen met een migratieachtergrond in de zorg, opgekropen van 12% naar 15%. De bevolkingsgroei in 2022 was 225.000, ondanks een bij de sterfte achterblijvend geboortecijfer. Geen idee waarom het groene deel van links georiënteerd Nederland niet op de rem trapt, want dit betekent ook een kleine kwart miljoen footprints erbij. Er is ruimte zat op de planeet dus wat moeten al die mensen op dit kleine stukje land? Als het klimaat meest bepalend is bij het maken van keuzes, dan is het stoppen van de instroom de meest effectieve maatregel. Dan worden in het belang van de leefbaarheid de a-proportionele sociale voorzieningen ingekrompen en een opt-out benut voor het wurgcontract met Brussel.
Nee, Nederland slaagt er maar niet in om de stroom blijvers af te remmen, maar jongeheer Bontenbal weet de handen op elkaar te krijgen voor een overstap-taks op Schiphol. De mensen die hier alleen maar komen om weer weg te gaan, zullen kiezen voor andere airliners en andere luchthavens. Schiphol krimpt en vervolgens zullen Nederlanders vaak verder moeten rijden om ergens in het buitenland op het vliegtuig te stappen. Bravo, minder uitstoot in ons land. De planeet schiet er niets mee op en de economie, ach, dat is zó 20e-eeuws denken.
Een search op Youtube naar zorgdebat levert een hit op in 2012. De dames Schipper, Agema, Keijzer en Leijten debatteren. Schokkend is dat ze precies wisten wat er moest gebeuren. Dat 1 op de 4 mensen in de zorg werkzaam zou moeten zijn. Bovendien: slechts 3 werkenden per oudere in de toekomst. “Geen tijd te verliezen”, zeggen ze in koor. In plaats van te bouwen voor de toekomst, is de zorg sindsdien in verhoogd tempo uitgehold. Elf jaar geleden woonden er 1,2 miljoen mensen minder in Nederland dan nu. Dat is gelijk aan groot Amsterdam, waar 5 ziekenhuizen staan. Voor deze instromers is, net als voor de ouderen, geen zorg-infrastructuur ingericht. Bewuste keuzes, want ze wisten.
In de vaste Kamercommissie laat minister Kuipers in oktober optekenen dat hij de borstklopperij van zijn voorgangers niet zal voortzetten. “Objectief bezien, beschikken wij niet over de beste gezondheidszorg”, zegt hij. De gemiddelde levensverwachting loopt namelijk terug in ons land en de levensjaren-kloof met de omringende landen groeit. Het beleid uitgedrukt in cijfers.